Samen werken aan een klimaatbestendige leefomgeving

Een van de belangrijkste klimaatgevolgen waar we regels voor opnemen in de waterschapsverordening is wateroverlast. Uit de KNMI-scenario’s (2023) blijkt dat regenbuien steeds heviger worden. Daardoor neemt het risico op wateroverlast toe.

Na nieuwe KNMI-scenario’s (2023) hebben waterschappen, gemeenten, provincies en bouwers intensief samengewerkt aan duidelijke doelen en richtlijnen voor klimaatbestendig bouwen, zowel regionaal als landelijk. Dit heeft geleid tot de landelijke maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving en het convenant toekomstbestendig bouwen. In afstemming met de Unie van waterschappen, IPO en VNG is een uniform kader voor het onderdeel wateroverlast opgesteld.

Binnen het stedelijk gebied is de ondergrens voor compensatie een toename aan verharding van meer dan 500 m2. Voor buiten de bebouwde kom is dat 5000 m2.

Bij nieuwbouw komt er vaak meer bestrating of bebouwing. Daardoor kan regenwater minder goed in de grond wegzakken en stroomt het sneller naar sloten en kanalen. Omdat al dat water in korte tijd in het watersysteem terechtkomt, kan het systeem die hoeveelheid niet altijd snel genoeg verwerken. Hierdoor stijgt het waterpeil en neemt de kans op wateroverlast toe. Daarom moeten initiatiefnemers de extra verharding compenseren, bijvoorbeeld met groene daken, wadi’s of door extra open water aan te leggen.

Het uitgangspunt is een extreme bui die eens per 100 jaar voorkomt en één uur duurt, gebaseerd op de KNMI’23-klimaatscenario’s (Hoge uitstoot, nat, zichtjaar 2100). Volgens de neerslagstatistieken betekent dit 71 mm regen. Daarom is in de regels opgenomen dat minimaal 71 mm waterberging moet worden gerealiseerd.

STOWA/ HKV Neerslagstatistieken:

Herhaaltijd / Duur

1 uur

24 uur

48 uur

Eens in de 100 jaar

71 mm

122 mm

131 mm

Eens in de 250 jaar

92 mm

144 mm

151 mm

De voorstellen komen overeen met de afspraken die een aantal jaar geleden al in de convenanten zijn gemaakt. Sinds begin 2023 adviseren wij bij grote ruimtelijke plannen al om van een waterberging van 70 mm uit te gaan. De 70 mm bui was gebaseerd op de destijds meest actuele klimaatscenario’s van 2014.

Voor herstructurering, waar geen sprake is van een toename aan verharding, geldt geen compensatie eis.t Bij herstructurering vaak is vaak al een afname van het verhard oppervlak. Wel adviseren wij via de weging van het waterbelang om ook bij herstructurering 71 mm waterberging te realiseren. De gemeente kan bepalen hoe ze waterberging meenemen in het plan.   We adviseren dit toch, ook al is het niet verplicht, omdat herstructurering een kans biedt om bestaande gebouwen beter te beschermen tegen wateroverlast.

Ook andere waterschappen passen hun verordening aan, waarbij zij allemaal het uniforme kader voor wateroverlast gebruiken. Dit kader is opgesteld in samenwerking met de Unie van Waterschappen en afgestemd met IPO en VNG, en gedeeld via de Ledenbrief Uitwerking kader voor wateroverlast. Het uniforme kader zorgt ervoor dat dezelfde uitgangspunten worden gehanteerd: dezelfde klimaatscenario’s, herhalingstijd en zichtjaar. De duur van de bui kan echter verschillen, omdat sommige watersystemen gevoeliger zijn voor korte hevige buien en andere juist voor langdurige regen.

De waterschapsverordening kunt u vinden op: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR707248

Grote bouwprojecten zijn steeds complexer. Daarom is bij plannen waarbij meer dan 10.000 m² extra verharding wordt aangelegd, verplicht een waterhuishoudkundig plan op te stellen. Dit plan brengt alle onderdelen van het watersysteem in kaart, wordt gemaakt in de fase waarin het waterbelang wordt meegewogen, en moet worden besproken en goedgekeurd door onze wateradviseurs.

Wij adviseren bij het opstellen van een waterhuishoudkundig plan gebruik te maken van het Handboek Water in Ruimtelijke Plannen.

Er zijn diverse websites die informatie geven over te nemen maatregelen. Bijvoorbeeld www.klimaatklaar.nl  of Inwonerspagina's - Kennisportaal Klimaatadaptatie  en er kan gebruik worden gemaakt met de adviezen uit het handboek water in ruimtelijke plannen wat op hdsr.nl/wateradvies staat. Daarnaast heeft ons waterschap de Subsidieregeling Blauwe Bewonersinitiatieven. Bewonersgroepen, scholen, verenigingen en andere niet-commerciële organisaties kunnen deze subsidie aanvragen voor project binnen het gebied van HDSR die waterbewustzijn, waterkwaliteit of klimaatadaptatie verbeteren.