Innovaties
Voor het project Sterke Lekdijk kiezen we voor de Europese aanbestedingsvorm Innovatiepartnerschap voor de gehele dijkversterking (planuitwerking + realisatie) van alle deeltrajecten. Bij innovatiepartnerschap koop je iets in dat nog niet kant en klaar verkrijgbaar is op de markt. Er is dus eerst ontwikkeling nodig. In het geval van de Lekdijk gaat het hier bijvoorbeeld om innovatieve dijktechnieken die wel al op pilotschaal zijn ontwikkeld, maar nog niet zijn toegepast op grote schaal. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zet vol in op innovatie en daar past Innovatiepartnerschap uitstekend bij.
Doel
Met het woord innovatie bedoelen we het maken van nieuwe dingen, of dingen voortaan beter of anders doen. Wij doen dat ook als we aan de dijkversterking werken. We werken met nieuwe materialen, andere oplossingen en nieuwe processen. En dat doen we uiteraard met een doel.
Het versterken van de Lekdijk is een grote klus, die veel tijd en geld kost. Aan en rondom de Lekdijk wonen veel mensen en zijn vele bedrijven gehuisvest, waardoor de werkzaamheden al snel voor overlast zorgen. Met vernieuwingen kunnen we de overlast en de kosten beperken. En heel belangrijk: we kunnen ook meer rekening houden met het milieu. We proberen zoveel mogelijk klimaatneutraal te werken en bij te dragen aan de biodiversiteit. Dit kan allemaal dankzij innovaties.
1. Sociale innovatie
Sociale innovatie is het ontwikkelen van nieuwe ideeën (als producten en diensten) en samenwerkingswerkingsverbanden om uitdagende (sociale) vraagstukken aan te pakken. Dit bereiken we door alle partijen vroeg bij het proces te betrekken en met een gedeelde visie, open cultuur, waarin kennisdeling van zelfsprekend is, aan de slag te gaan. Dit leidt tot betere resultaten, tevreden mensen en een prettig proces.
2. Procesinnovatie
Procesinnovatie is een aanpassing in de manier van werken, zowel aan de voorkant tijdens het ontwerp- en vergunningenproces als tijdens de uitvoering van de dijkversterking. Deze andere manier van werken heeft uiteraard een doel, hierbij kan je denken aan het sneller, efficiënter, duurzamer en goedkoper uitvoeren van het versterken van de Lekdijk, maar ook aan kansen voor de natuur en de cultuur.
3. Productinnovatie
Een productinnovatie is iets wat je elke dag tegenkomt. Veranderingen in producten; een nieuwere en betere versie. Ook in en rondom een dijk. Door het toepassen van productinnovaties in en rondom een dijk zorg je ervoor dat overlast en kosten beperkt blijven en de dijk sterker en duurzamer wordt.
Duurzaam opdrachtgeverschap
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Met duurzaam opdrachtgeverschap geven we daar handen en voeten aan.
Wat is piping?
Bij piping stroomt water via een zandlaag onder de dijk door en komt het achter de dijk weer omhoog. Doordat het water zand meeneemt ontstaat na een tijd een doorgaande verbinding tussen het buitenwater en het achterland. Dit leidt tot een verzwakte dijk en mogelijk tot het bezwijken van de dijk.
Actueel
Zeven kansrijke innovaties
De zeven kansrijke innovaties bij Sterke Lekdijk zijn voortgekomen uit een uitgebreide innovatiescan. De gehele dijk is onder de loep genomen, waarbij is gekeken naar de veiligheidsopgave, de ruimtelijke opgave en de geotechnische ondergrond. Hierin werkte het waterschap in meer dan 20 sessies samen met ingenieursbureaus en de innovatiepartners. Het samenbrengen van alle partijen zorgde voor zich elkaar versterkende kennis en een verrijkende kijk op de kansen en uitdagingen die er liggen voor Sterke Lekdijk. Met als resultaat zeven mogelijke innovaties. Onderstaand worden de zeven innovaties uitgelegd. Bekijk ook onze documentenpagina voor nog meer informatie.
Prolock filterscherm
Een Prolock filterscherm voorkomt dat er kanalen (pipes) ontstaan onder de dijk bij hoogwater. Deze pipes kunnen de dijk verzwakken. Dit kan leiden tot het bezwijken van de dijk. Het Prolock filterscherm laat water door, maar houdt zand en andere gronddeeltjes tegen. Het Prolock filterscherm zorgt er daarmee voor dat de pipe wordt gestopt zonder de waterstroom te hinderen.
Het Prolock filterscherm is gemaakt van gerecyclede PVC-elementen met een breedte van 0,5 m. Het honingraat profiel is voorzien van verticale sleuven en gevuld met een filtermateriaal (fijn zand). Dit filtermateriaal houdt het zand uit de ondergrond tegen en laat water door.
De toepassing van filters komt voort uit de wereld van de drinkwaterputten. Het is dus niet een compleet nieuwe techniek, wel een nieuwe toepassing.
Grofzandbarrière
Een grofzandbarrière voorkomt dat er kanalen (piping) ontstaan onder de dijk bij hoogwater. Door piping kan de dijk verzwakken wat kan leiden tot het bezwijken van de dijk. Het grove zand laat water door, maar houdt fijn zand en andere gronddeeltjes tegen. De grofzandbarrière zorgt er daarmee voor dat de pipe wordt gestopt zonder de waterstroom te verhinderen.
De grofzandbarrière bestaat uit een muur van zand met daarbovenop een kleikap. Hoe grof het zand moet zijn, is afgestemd op de omliggende grondeigenschappen. Hierdoor blijft de zandmuur gedurende zijn hele levensduur netjes op zijn plek.
Mixed in Place wand (MiP-wand)
Een Mixed-in-Place wand heeft twee functies. Ten eerste voorkomt de wand dat er bij hoog water kanalen onder de dijk ontstaan (piping). Dit verzwakt mogelijk de dijk. De wand onderbreekt de vorming van deze kanalen en stopt daarmee de waterstroom. Ten tweede stabiliseert de wand de grond. Zo voorkomt de wand dat de dijk aan de landzijde afschuift (in elkaar zakt).
Een Mixed-in-Place wand bestaat uit een mengsel van bestaande grond en een toegevoegd materiaal. Dit kan een cement en klei mengsel zijn met een bindmiddel. Hierdoor wordt de grond sterker en slecht waterdoorlatend. De wand zal 0,5 tot 1,5 meter dik zijn. Doordat er veel van de bestaande grond gebruikt wordt, is dit een methode die zeer duurzaam is.
SoSEAL
We injecteren SoSEAL in zandlagen die gevoelig zijn voor piping. Zo ontstaat er een barrière die de doorlatendheid van de zandlaag vermindert. Hierdoor neemt de stroomsnelheid van het water af. De waterstromen zijn daardoor niet sterk genoeg meer om doorgaande pipes onder de dijk te laten ontstaan. Dit voorkomt het risico op het bezwijken van de dijk door piping.
De grondstof van SoSEAL (Soil Sealing by Enhanced Aluminum and DOM Leaching) bestaat uit bodemeigen organische stof. Aan deze organische deeltjes wordt een zoutoplossing toegevoegd om vlokken te vormen. De vlokken worden bovengronds bereid.
De vlokken worden geïnjecteerd in een zandlaag die water meevoert onder de dijk. Tijdens injectie zijn de vlokken klein en kunnen ze makkelijk door de grond verspreiden. Na injectie kleven de vlokken aan elkaar tot grote vlokken. De grote SoSEAL-vlokken verstoppen de holle ruimtes tussen de zanddeeltjes waardoor de doorlatendheid sterk vermindert. Het injecteren gebeurt zonder ingrijpende grondverstoring en met minimale overlast voor de omgeving.
Bentonietmat
Een bentonietmat voorkomt dat er kanalen (pipes) ontstaan onder de dijk, want die kunnen de dijk verzwakken. Dit kan leiden tot het bezwijken van de dijk. De bentonietmat zorgt ervoor dat de weg die de ondergrondse waterstromen moeten afleggen veel langer wordt. Hierdoor heeft het water meer weerstand waardoor de stroomsnelheid van het water afneemt. De waterstromen zijn daardoor niet sterk genoeg meer om zand mee te nemen en zo ontstaan er geen doorgaande pipes.
De bentonietmat bestaat uit twee lagen geotextiel met daartussen bentoniet. De laag bentoniet zet uit als het in aanraking komt met water en wordt een laag die slecht water doorlaat, te vergelijken met een dikke laag klei.
De bentonietmat wordt minimaal 80 centimeter onder de bestaande grond aangebracht. Dit gebeurt buitendijks in het voorland.
Kunststof Damwand
Een kunststof damwand voorkomt dat er bij hoog water kanalen onder de dijk ontstaan (piping). Dit verzwakt mogelijk de dijk. De wand onderbreekt de vorming van deze kanalen. Door sleuven in het materiaal wordt de grondwaterstroom echter niet gestopt. De kunststof damwand is gemaakt van gerecyclede PVC-elementen met een breedte van ca. 20 centimeter. Ten opzichte van een stalen damwand zijn goedkoper, duurzamer in productie en transport en bij het aanbrengen.
JLD-dijkstabilisator
De JLD-dijkstabilisator versterkt de dijk door de dijk te verankeren aan de vaste zandlaag. Een langwerpig kunststof element met een kopplaat steekt in het binnentalud van de dijk en zit met een klapanker vast in de zandlaag onder de dijk. De grond tussen de kopplaat en het anker wordt voorgespannen. De voorspanning heeft een gunstig effect op de sterkte van de dijk, het gehele systeem voorkomt dat de dijk aan de landzijde afschuift (in elkaar zakt). Doordat de JLD-dijkstabilisator wordt aangebracht met lichte machines, is dit een methode die zeer duurzaam is.