Geurproblematiek rioolzuivering Utrecht

Bij het zuiveren van afvalwater komt geur vrij. De geur die vrijkomt uit het afvalwater wordt gezuiverd door lavafilters. Dit zijn filters die bestaan uit een poreus gesteente waar bacteriën op en in kunnen leven. Deze bacteriën breken geurdeeltjes af. Door het in een bepaalde frequentie sproeien van een vloeistof met voedingsstoffen en het afvoeren van afbraakproducten, kunnen de condities voor de bacteriën worden bepaald.

De geur die vrijkomt bij het verwerken van het slib wordt door microgaswassers en actief koolfilters gefilterd. Slib is hetgeen dat overblijft nadat het te zuiveren water is onttrokken. De gaswasser absorbeert geurdeeltjes door middel van een chemische vloeistof. Het actief kool doet hetzelfde maar dan, zoals de naam al zegt, met kool.

De lavafilters werkten de afgelopen maanden op een aantal momenten en soms langere periodes niet goed. Dit kwam doordat de condities voor de bacteriën in de lavafilters niet optimaal waren, waardoor zij minder geurdeeltjes konden afbreken. Daarnaast krijgen de lavafilters te maken met pieken in geurconcentraties, waardoor niet alle lucht ontdaan kan worden van geur en daardoor een klein deel in de buitenlucht terecht komt.

De microgaswassers en actief koolfilters werkten op een aantal momenten niet goed samen. De vloeistof in de gaswassers kwam onbedoeld op het actief kool terecht waardoor het zijn werking verloor. Daarnaast was op een aantal momenten het actief kool sneller uitgewerkt dan was voorzien, waardoor meer geur vrijkwam.

Om de overlast terug te dringen hebben we al veel gedaan. Bekijk voor een overzicht van alle maatregelen de Tijdlijn geuroverlast.

Regelmatig - de laatste maal was op 15 juli 2020- wordt bepaald of de geuruitstoot voldoet aan de eisen die in de vergunning worden gesteld. De installatie voldoet aan de normen die gesteld zijn door de provincie Utrecht. De metingen worden gedaan volgens een door de vergunningverlener vastgesteld protocol, waarbij gemeten wordt bij de bron. De gemeten waarden worden ingevoerd in een daarvoor vastgesteld model. De vastgestelde contouren voor geuroverlast worden niet overschreden.

Om de vinger aan de pols te kunnen houden meten we wekelijks de geuruitstoot en worden maandelijks monsters genomen van de vrijgekomen lucht uit de filters. Deze monsters worden getest door een professioneel geurpanel in een laboratorium.

Daarnaast is sinds eind april een geurpanel actief. Vanuit het onafhankelijk adviesbureau Buro Blauw is een geurwaarnemer ingezet die bij geuroverlast ter plaatse komt. Vijftien bewoners nemen deel aan dit panel. Deze bewoners worden ook uitgenodigd op de zuivering om te bepalen welke geurbron zij thuis ruiken. Dit geeft ons waardevolle informatie voor het nemen van gerichte, technische maatregelen.

We realiseren ons hoe vervelend het is dat de overmatige geuroverlast nog niet is opgelost. We werken daarom hard aan technische oplossingen. Er zijn meerdere redenen waarom het oplossen van de geurproblemen moeizaam verloopt:

• Elke aanpassing die wordt gedaan aan een geurfilter of een ander deel van de zuivering, heeft een effect op het gehele geurbehandelingssysteem. Daarom moeten de effecten van elke aanpassing zorgvuldig onderzocht worden;
• Er worden voornamelijk biologische producten gebruikt in de geurfilters. Na een aanpassing kan het enkele weken duren voordat filters het maximale rendement bereiken, omdat bacteriekoloniën moeten groeien;
• Geur meten is complex. Om overlast van geur te bepalen, is meting met een apparaat onvoldoende. Dat is de reden dat we naast meetinstrumenten ook menselijke neuzen inzetten: van ons bewonerspanel, van professionele snuffelaars en natuurlijk ook van omwonenden. Iedereen ervaart geur anders en om die reden is het soms moeilijk te bepalen welke geurbron de veroorzaker is van de geuroverlast;
• Als gevolg van de coronamaatregelen is het laboratorium waar geuren worden getest, beperkt bezet. Helaas zorgt dit voor een vertraging van een maand in de resultaten van de geurmetingen.

Het is van belang om te melden dat de rioolwaterzuivering een industriële inrichting is. De zuivering zal nooit helemaal geurvrij zijn. Incidentele geuroverlast hoort bij het zuiveren van afvalwater en is daarom helaas niet helemaal te voorkomen.

Nee, die bestaat helaas niet.  Een rioolwaterzuivering is een industriële inrichting, die nooit helemaal geurvrij zal zijn. Incidentele geuroverlast hoort bij het zuiveren van afvalwater en is daarom helaas niet helemaal te voorkomen.

Er worden door omwonenden meerdere geuren gemeld. Iedereen ervaart de geuren anders, omdat elke neus anders is. Dit maakt het lastiger te bepalen wat precies de bron is van de geurhinder. We onderscheiden vooralsnog twee soorten geur: een riool-/poeplucht en een zurige geur.

De stoffen die vrijkomen en wat zurig ruiken, zijn dimethylsulfide (DMS) en dimethyl-disulfide (DMDS). Het zijn stoffen die in grote mate van nature voorkomen in de bodem en atmosfeer. DMS komt bijvoorbeeld vrij bij het koken van bloemkool, wordt gebruikt als smaakversterker en is een gas dat algen in oceanen afscheiden. DMDS komt voornamelijk vrij bij het composteren van biomassa en wordt in bepaalde concentraties gebruikt als smaakversterker.

Hoewel de riool-/poeplucht en een zurige geur erg vervelend zijn om te ruiken, zijn ze niet schadelijk voor de gezondheid. Dit baseren wij op algemene wetenschappelijke kennis over deze stoffen. De vervelende eigenschap van deze stoffen is dat ze al in extreem kleine concentraties worden geroken. De poep-/rioollucht is niet schadelijk voor de gezondheid in de concentraties waarin het vrijkomt

Toen de oude zuivering in de jaren vijftig van de vorige eeuw gebouwd werd, lag die buiten de stad: de wijk Overvecht was er toen nog niet. De nieuwe zuivering is gebouwd op het terrein van de oude om de volgende redenen:

• Het afvalwater stroomt onder “vrij verval” naar de zuivering. Dat wil zeggen dat er geen pompen nodig zijn om het afvalwater naar de zuivering te transporteren. Voor een nieuwe locatie, bijvoorbeeld buiten de stad, hadden grote persleidingen aangelegd moeten worden. Het aanleggen van dergelijke persleidingen betekent een zeer grote ingreep in het rioolstelsel van Utrecht. Veel straten in Utrecht zouden opengebroken moeten worden om het riool te vervangen, met alle overlast van dien.
• Het aanleggen van persleidingen, het openbreken van straten voor rioolvervanging en het bouwen van een nieuwe zuivering buiten de stad vergen zeer grote financiële investeringen, zowel voor de gemeente Utrecht als De Stichtse Rijnlanden. Een flinke verhoging van de zuiveringsheffing van het waterschap en de rioolheffing van de gemeente zou onvermijdelijk zijn geweest. Die investering is destijds als onverantwoord beschouwd.